კავკასიოლოგთა I საერთაშორისო სიმპოზიუმი
ქ. თბილისი, 1991 წლის 15-20 ოქტომბერი
15 ოქტომბერი, 10 საათი
1. კავკასიოლოგთა I საერთაშორისო სიმპოზიუმის გახსნა
2. სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობა არნ. ჩიქობავას სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტში
3. მისალმებანი
13 საათი, I სექცია
თავმჯდომარე ბ. ჯორბენაძე
1. ქ. ლომთათიძე (თბილისი) – გრამატიკული და ლოგიკური (ცნებითი) კატეგორიების ურთიერთდაპირისპირებისათვის.
2. თ. გამყრელიძე (თბილისი) – ძველი კოლხეთის სატომო სახელთა ისტორიიდან (’აფხაზ აბაზგ და ’აბაზ აფსუა’ ეთნონიმთა ისტორიულ-ეტიმოლოგიური ურთიერთობისათვის).
3. კ. შმიდტი (ბონი) – ქართველური და სომხური. K. H. Schmidt – Kartvelisch und Armenisch
4. ვ. ბოედერი (ოლდენბურგი) – ენობრივი კონტაქტი და ისტორიული სინტაქსი: სესხების საკითხისათვის ქართველურ ენათა მორფოსინტაქსში. W. Boeder – Sprachkontakt und historisch Syntax zur Frage der Entlehnungen in der Morphosyntax der Kartvelsprachen.
5. თ. უთურგაიძე (თბილისი) – საშუალო საუკუნეების (X-XIII სს.) ქართული ენათმეცნიერული აზრი.
II სექცია
თავმჯდომარე: გ. თოურია
1. ზ. კერაშევა (მაიკოპი) – ენობრივი ფარდობითობა და ადიღური ენის ლექსიკურ-სემანტიკური სისტემა.
З. Керашева, Языковая относительность и лексико-семантическая система адыгейского языка.
2. მ. კუმახოვი, ზ. კუმახოვა (მოსკოვი) – ადიღეური (ჩერქეზული) ეპიკური ონომასტიკა ეთნოლინგვისტური თვალსაზრისით. М. Кумахов, З. Кумахова, Адыгская (черкесская) эпическая ономастика в этнолингвистическом освещении.
3. ა. მაჰომეტოვი (თბილისი) – ხინალუღური დაღესტნურ ენათა შორის.
4. ი. დეშერიევი (მოსკოვი) – უძველესი ძირებისა და ფუძეების შესახებ მთის იბერიულ-კავკასიურ ენებში. Ю. Дешериев, О древнейших корнях и основах в горских иберийско-кавказских языках.
5. ვ. შენგელია (თბილისი) – უმლაუტის თაობაზე ჩერქეზულ ენებში.
16 ოქტომბერი, 10 საათი
I სექცია
თავმჯდომარე: ქ. ლომთათიძე
1. მ. ჯლბი (მარბურგი) – პერფექტის ფუნქციების შესახებ ქართულში. M. Iob – On the functions of Georgian perfect.
2. ა. გვახარია (თბილისი) – ვეფხისტყაოსნის ორი ადგილის გამო.
3. ბ. უტიე (ლავო) – ახლად ნაპოვნი ძველი ქართული სიტყვები.
4. ნ. ქუთელია (თბილისი) – კონსონანტური ჯგუფების ტსრუქტურა ლაზურში.
5. ბ. ჯორბენაძე (თბილისი) – ძირითადი ენობრივი ტენდენციების ქართულში.
II სექცია
თავმჯდომარებ: მ. კუმახოვი
1. ლ. ჭკადუა (სოხუმი) – ასპექტუალობის გამოხატვის საშუალებები აფხაზურ ენაში. Л. Чкадуа, Способы выражения аспектуальности в абхазском языке.
2. ი. აბდულაევი (მაჰაჩყალა) – ლაკურის ურთიერთობის შესახებ სხვა დაღესტნურ ენებთან. И. Абдуллаев, О взаимоотношении лакского языка с другими дагестанскими языками.
3. ზ. მაჰომედბეკოვა (თბილისი) – ჩვენებითი ნაცვალსახელები ხუნძურ-ანდიურ-დიდოურ ენებში.
4. მ. ალექსეევი (მოსკოვი) – აბლატივის ფორმანტის გენეზისისათვის ხუნძურში. М. Алексеев, К генезису аварского показателя аблатива.
5. ნ. ბარახოევა (გროზნო) – ასპექტის საკითხისათვის ინგუშურში. N. Barschoeva – Zum Problem des Aspekts im Inguschishen.
6. ბ. ბერსიროვი, ნ. ლოვფაჩე (მაიკოპი) – დოქის სახელწოდების ისტორიისათვის ადიღურ ენებში. Б. М. берсиров, Н. Ловпаче – К истории названия кувшина в адыгских языках.
15 საათი, I სექცია
თავმჯდომარე: თ. უთურგაიძე
1. ე. ბაბუნაშვილი (თბილისი) – II თურმეობითის სემანტიკასთან დაკავშირებული ზოგი საკითხისათვის ქართულში.
2. გ. კარტოზია (თბილისი) – ვ და უ ფონემები ზანურში.
3. კ. დანელია (თბილისი) – მიმართულებითი ბრუნვის ადგილისათვის ძველი ქართულის ბრუნების სისტემაში.
4. ე. ოსიძე (თბილისი) – ლარიგალური რიგის თანხმოვნებისა და ხანმეტობა-ჰაემეტობის საკითხისათვის ქართველურ ენებში.
5. გ. ბერ-ორენი – ’ქართლური დიალექტის ლექსიკონი’ და ქართლის ებრაელთა სამეტყველო ენა.
II სექცია
თავმჯდომარე: ლ. ჭკადუა
1. ს. ამიჭბა (სოხუმი) – გეოგრაფიული გარემო აფხაზური ფოლკლორის ენაში С. Амичба, Географическая среда в языке абхазского фольклора.
2. რ. კლიჩევი (კრაჩაევსკი) – ლოკალური პრევერბები და ობიექტები აბაზურ წინადადებაში. Р. Клычев, Локальные превербы и объекты абазинского предложения.
3. ზ. აბდუდაევი (მაჰაჩყალა) – დარგული ენის დიაქრონული შესწავლის პრობლემა. З. Абдуллаев, Проблема диахронического изучения даргинского языка.
4. ა. აკიევი (მაჰაჩყალა) – ინდო-ევროპული ლექსიკური ელემენტები ლაკურ ენაში. A. Akiev – On Indo-European lexical elements in the Lak language
5. ვ. კიკილაშვილი (თბილისი) – ბრუნების ზოგიერთი თავსიებურებისათვის ლეზგიური ჯგუფის ენებში.
17 ოქტომბერი, I სექცია
თავმჯდომარე: შ. აფრიდონიძე
1. ფ. თორდარსონი (ოსლო) – ოსურ-კავკასიური ენობრივი კონტაქტები. F. Thordarson – Ossetic-Caucasian language contects.
2. ა. მარტიროსოვი (თბილისი) – დრო-კილოთა ანალიზური ფორმები ძველ ქართულსა და ძველ სომხურში (ტიპოლოგიურ-შედარებითი მიმოხილვა).
3. ა. არაბული (თბილისი) – სახელურ და ზმნურ ფუძეთა წარმოების ისტორიული სურათისათვის.
4. მ. ქაცარავა (ქუთაისი) – ფრაზეოლოგიზმთა სინტაქსური დაზასიათებისათვის თანამედროვე ქართულ სალიტერატურო ენაში.
5. კ. ლერნერი (იერუსალიმი) – ეთნოლინგვისტური ანალიზი და ძველი ქართული მატიანეების ზოგიერთი ცნება
II სექცია
თამჯდომარე: ვ. შენგელია
1. გ. თოფურია (თბილისი) – გრამატიკული კლასების ისტორიისათვის (ნახურ და დაღესტნურ ენათა მასალაზე).
2. უ. მეილანოვა (მაჰაჩყალა) – დაღესტნური ენების დიალექტოლოგიური შესწავლა (თეორიისა და პრაქტიკის პრობლემები). У. Мейланова, Диалектологическое изучение дагестанских языков (Проблемы теории и практики).
3. ო. კახაძე (თბილისი) – წარმომავლობა-სადაურობის წარმოება არჩიბულ ენაში.
4. ვ. ამიჭბა (სოხუმი) – ლექსიკური გამეორების თავისებურების შესახებ ბ. შინქუბას ენაში. В. Амичба, О своеобразии лексического повтора в языке Б. В. Шинкуба.
5. მ. ჰოლიგი (ბერლინი) – თუქეთსა და კავკასიაში მცხოვრებ ადიღელთა მეტყველების მანერისა და სიტყვათხმარების თავისებურებათა შედარებითი გამოკვლევა. M. Höhlig – Sprachattitüden und Sprachgebrauch adygeischer Muttersprachler. Vergleichende untersungen bei in der Türkei und im Kaukasus Aufgewachsenen Adygeern.
6. მ. ჩუხუა (თბილისი) – სიბილანტთა შესატყვისობანი ქართველურ და ნახურ ენებს შორი.
15 საათი
I სექცია
თავმჯდომარე: ზ. ჯაფარიძე
1. ნ. კილაძე (თბილისი) – ქართული და არაბული შუასაუკუნეობრივი ტერმინთშემოქმედების ტიპოლოგიური მსგავსების შესახებ.
2. კ. კუბლაშვილი (ქუთაისი) – კონვერგენციის პროცესის შედეგები ქართული ენის დიალექტებში.
3. რ. ენუქაშვილი (თბილისი) – ქართველ ებრაელთა მეტყველების ზოგი თავისებურება.
4. ვ. ფორშტაინი (შოპფოხი) – ლაზური ენა და მისი განვითარება. W. Feuerstein – Die lazisch Sprache und ihre Entwicklung.
II სექცია
თამჯდომარე: ა. მაჰომეტოვი
1. ლ. სანიკიძე (თბილისი) – მეორე საბრუნებელი ფუძის გენეზისისათვის ნახური ენების სახელთა ბრუნებაში.
2. გ. ბურჭულაძე (თბილისი) – გემინირებულ (ინტენსიურ) თანხმოვანთა ისტორიისათვის დაღესტნურ ენებში.
3. გ. იბრაჰიმოვი (მაჰაჩყალა) – იიხიურ-ალბანურ ენათა ენობრივი ერთობის საკითხისათვის. Г. Ибрагимов, К иихьиско-албанской языковой общности.
4. მ.-შ. ისაევი (მაჰაჩყალა) – დარგუული ფოლკლორის ენა როგორც ეთნოდიფერენციაციის ფაქტორი. М. Исаев, Язык фольклора даргинцев как этнодифференцирующий фактор.
5. ე. შეიხოვი (მაჰაჩყალა) – ანალიტიზმის ერთი ასპექტის შესახებ დაღესტნურ ენებში. Э. Шейхов, Об одном аспекте аналитизма в дагестанских языках.
18 ოქტომბერი, 10 საათი
I სექცია
თავმჯდომარე: მ. მაჭავარიანი
1. ვ. შულცე (ბონი) – პიროვანი უღვლილების წარმოშობისათვის ზოგ აღმოსავლურ კავკასიურ ენაში. W. Schulze – Zur Entstehung der Personalflexion in einigln istkaukasischen Sprachen.
2. ლ. გეგუჩაძე (თბილისი) – მწკრივთა შეუძლებელ კომბინაციათა შესახებ რთულ კონსტრუქციებში.
3. ნ. სტურუა (თბილისი) – ბასკურ-კავკასიური ტიპოლოგიური პარალელების შესახებ.
4. ჯ. სილაგაძე (სოხუმი) – ’ვეფხისტყაოსნის’ ზოგიერთი ლექსიკურ-თემატიკური თავისებურებისათვის.
II სექცია
თამჯდომარე: გ. ბურჭულაძე
1. მ. ბალყაროვი (ნალჩიკი) – წინადადების კონსტრუქცია ყაბარდოულ ენაში. Б. Балкаров, Конструкция предложения в кабардинском языке.
2. ა. გიულმაგომედოვი (მაჰაჩყალა) – ფრაზეოლოგიის შედარებით-ისტორიული შესწავლისათვის დაღესტნურ ენებში. Гюльмагомедов, К сравнительно-историческому изучению фразеологии дагестанских языков.
3. ლ. ნალგიევა (გროზნო) – რთული ზმნების პრობლემისათვის ინგუშურში. L. Nalijewa – Zum Problem der zusammengestztem Verb3en in Inguschischen.
4. ფ. ოზდოევა (გროზნო) – ახსნა-განმარტებითი დამოკიდებულ-წინადადებიანი რთული ქვეწყობილი წინადადების წარმოების ისტორიისათვის ინგუშურ ენაში. Ф. Оздоева, К истории образования сложноподчиненных предложений с придаточными изъяснительными в ингушском языке.
5. ნ. ჯიდალაევი (მაჰაჩყალა) – ერთი სიტყვათმაწარმოებელი მოდელის შესახებ ლაკურ ენაში. Н. Джидалаев, Об одной словообразовательной модели в лакском языке.
15 საათი
I სექცია
თამჯდომარე: ა. არაბული
1. მ. სტოუნი (იერუსალიმი) – წმინდა ადგილებში მოგზაურობათა შესზავლა კლდეზე წარწერებისა და ნახატების საშუალებით. M. Stone – The rock inscriptions and graffiti project as an instrument for study of travel to the holy places.
2. ლ. აბულაძე (თბილისი) – შესიტყვება და სიტყვის სემანტიკური სტრუქტურა.
3. კ. გაბუნია (თბილისი) – ერგატიული კონსტრუქციის ჩამოყალიბების ზოგი საკითხისათვის ქართველურ ენებში.
4. რ. შამელაშვილი (ქუთაისი) – ანტონიმები კონსტანტინე გამსახურდიას თხზულებებში.
II სექცია
თამჯდომარე: ზ. მაჰომედბეკოვა
1. მ. მაჰომედხანოვი (მაჰაჩყალა) – ფრაზეოლოგიის ზოგიერთი საკითხი ხუნძურ ენაში. М. Магомедханов, Некоторые вопросы фразеологии аварского языка.
2. ბ. თალიბოვი (მაჰაჩყალა) – არართული ზმნების ფუძეების სტრუქტურულ-მორფოლოგიური დახასიათება ლეზგიურ ენაში. Б. Талибов, Структурно-морфологическая характеристика основ несложных глаголов лезгинского языка.
3. ა. თიმაევი (გროზნო) – ზმნის ’მრავალგზისი’ ფორმის წარმოების საკითხისათვის ნახურ ენებში. А. Тимаев, К вопросу об образовании “Многократной” формы глагола в нахских языках.
4. კ. ჩოკაევი (გროზნო) – ზოგიერთი ლექსიკური პარალელის საკითხისათვის ნახურ-ჰურიტულ-ურარტულ ენებში. К. Чокаев, К вопросу о некоторых нахско-хурито-урартских лексических параллелях.
5. ა. კამბაჩოკოვი (ნალჩიკი) – გართულებული წინადადების აგებულების ზოგიერთი საკითხი ადიღეურ ენაში. А. Камбачоков, Некоторые вопросы стоения адыгскогог осложненного предложения.
19 ოქტომბერი, 10 საათი
I სექცია
თავმჯდომარე: ა. მარტირსოვი
1. ა. სპრუიტი (ამსტერდამი) – პრედიკატის სტრუქტურა აფხაზურ ენაში. A. Spruit – Predicate structure in Abkhaz.
2. ვ. ლუკასენი (ამსტერდამი) – თაკიდურა ლაბიალური კომპლექსები ჩრდილო-დასავლურ კავკასიურ ენებში. W. Lucassen – North-West Caucasian labial-nitial complexes.
3. მ. სახოკია (თბილისი) – ახალქართული აღწერითი პერფექტები და მათი რეტროსპექცია.
4. ჟ. ფეიქრიშვილი (ქუთაისი) – ზედსართავი სახელის ხარისხის წარმოების საკითხისათვის.
5. რ. ბილმაიერი (ბერნი) – ენობრივი კონტაქტები ჩრდილოეთ და სამხრეთ კავკასიაში. R. Bielmeier – Sprachkontakte nordlich und südlich des Kaukasus.
II სექცია
თავმჯდომარე: ზ. კერაშევა
1. ვ. კონჯარია (სოხუმი) – აფხაზეთის ენის დარგობრივი ტერმინოლოგიის განვითარების შესახებ. В. Конджариа, О развитии отраслевой терминологии абхазского языка.
2. ს. პაზოვი (კარაჩაევსკი) – cára ’არის’ ზმნის შესახებ ფრაზეოლოგიზმის სტრუქტურაში. С. Пазов, О глаголе cára “есть” в структуре фразеологизма.
3. ნ. გიშევი (მაიკოპი) – წინადადების ერგატიული შყობის გამოხატვის საკითხისათვის იბერიულ-კავკასიურ ენებში. Н. Гишев, К вопросу о выражении эргативного строя предложения в иберийского-кавказских языках.
4. ბ. ათაევი (მაჰაჩყალა) – ერთი არქაიზმის შესახებ ხუნზიბურსა და ბეჟიტურ ენებში. Б. Атаев, Об одном архаизме в гунзибском и бежтинском языках.
5. მ.-ს. მუსევი (მაჰაჩყალა) – დარგუული ენის ქვესისტემები, როლებიც შედარებით არქაულ მოვლენებს ინარჩუნებენ (დარგუული ენის მორფოლოგიის შედარებით-ისტორნიული შესწავლის გამოცდილებიდან). М. Мусаев, Подсистемы даргинского языка, сохраняющие относительно архаичные явления (из опыта сравнительно-исторического изучения морфологии даргинского языка).
19 ოქტომბერი
I სექცია
თევმჯდომარე: რ. ღამბაშიძე
1. ლ. შალვაშვილი (თელავი) – პირის ნაცვალსახელთა დანართიანი ფორმები ძველ ქართულში.
2. მ. ალავიძე (ქუთაისი) – ქართლის ტოპონიმები ’წერითი’, ’წეროვანი’ და გვარსახელი ’წერეთელი’ (ეტიმოლოგიურ-გრამატიკული ამოხსნა).
3. ლ. მაგალი (მაღალაშვილი (იერუსალიმი) – შიდა ქართლის ებრაელთა ანთროპონიმები.
4. ფ. ალიევა (ბაქო) – თურქიზმები ’ქართლის ცხოვრებაში’.
II სექცია
თავმჯდომარე: ო. კახაძე
1. ჯ. კოკოვი (ნალჩიკი) – ყაბარდოული და სხვა იბერიულ-კავკასირი ენების ურთიერთგავლენა ანთროპონიმიის სფეროში. Дж. Коков, Взаимодействие кабардинского языка с другими иберийско-кавказскими языками в области антропонимии.
2. ა. ვაგაპოვი (გროზნო) – ინდოევროპულ და ნახურ ზმნათა მსგავსებანი. А. Вагапов, Индоевропейско-нахские глагольные сходства.
3. კ. ჭრელაშვილი (თბილისი) – მორფოლოგიური შეხვედრები ქართველურსა და ნახურ ენებში.
4. ს. გუმაშვილი (თელავი) – ნაკვთეულთა სერიებად დაჯგუფების საფუძველი ნახურ ენებში.
5. ა. აბდუსალამოვი (მაჰაჩყალა) – IV გრამატიკული კლასის არსებით სახელთა დისტრიბუციული დამოკიდებულებების ისტორიისათვის დარგუულ ენაში. А. Абдусаламов, К вопросу об истории дистрибутивных отношений существительных ШМ грамматического класса в даргинском языке.
20 ოქტომბერი, 10 საათი
1. სექციის თამჯდომარეების გამოსვლა.
2. რეზოლუციები.
3. სიმპოზიუმის დახურვა