რესპუბლიკური დიალექტოლოგიური სამეცნიერო სესიების მასალები:

რესპუბლიკური დიალექტოლოგიური სამეცნიერო სესიების მასალები:
I-VI

(1964 წლის 15-16 მაისს ქ. ქუთაისში გაიმართა საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ენათმეცნიერების ინსტიტუტისა და ალ. წულუკიძის სახელობიდ ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ენის კათედრის გაერთიანებული სამეცნიერო სესია, რომელზედაც გადაწყდა რესპუბლიკური დიალექტოლოგიური სამეცნიერო სესიების ჩატარება. პირველ სესიად სწორედ ქუთაისში ჩატარებული სესია ითვლება.)
I

შესავალი სიტყვა – ენათმეცნიერების ინსტიტუტის დირექტორი პროფ. ვლ. ფანჩვიძე.
საქართველოს სსრ მეცნ. აკადემიის აკადემიკოსი არნ. ჩიქობავა – ჰუგო შუხარდტი, როგორც ქართველოლოგი.
საქართველოს სსრ მეცნ. აკადემიის აკადემიკოსი ვ. თოფურია – ქართველურ ეანთა ეტიმოლოგიური კვლევა-ძიების თანამედროვე მდგომარეობა.
თ. შარაძენიძე – თანამედროვე საზღვარგარეთული ენათმეცნიერების ძირითადი მიმართულებანი
ივ. გიგინეიშვილი – ქართული სალიტერატურო ენის ნორმების დამუშავების თანამედროვე მდგომარეობა.
რ. ღამბაშიძე – ქართული სამეცნიერო ტერმინოლოგიის დამუშავების თანამედროვე მდგომარეობა.
შ. გაფრინდაშვილი – კვლევის თანამედროვე მეთოდები ექსპერიმენტულ ფონეტიკაში.
გ. როგავა – ზოგი ზმნის აგებულებისათვის ქართულში
დ. გეწაძე – ენათმეცნიერული ხასიათის განმარტებები სულხან;საბა ორბელიანის ლექსიკონში
მ. ალავიძე – ზანური ფიჩხ ძირისათვის ქართულში.
დ. მაჭავარიანი – ქართული მეუნჯე – ზანური მინჯე // -მანჯე.
პ. ჯაჯანიძე – გურულისა და აჭარულის ურთიერთმიმართების ზოგიერთი საკითხი
ქ. ძოწენიძე – უნიფორმაციის ტენდენციის მოქმედების ერთი ნიმუში ზემოიმერულ კილოკავში.
II

ქ. გორი,1980 წლის 28 – 29 – 30 ოქტომბერი
შ. ძიძიგური – შესავალი სიტყვა.
შ. ქურდაძე – რ. ჭიკაძე, ივ. ქავთარაძე – ინფორმაციები დიალექტოლოგიური მუშაობის მიმდინარეობის შესახებ.
არნ. ჩიქობავა – ქართული დიალექტოლოგია და მისი საზრუნავი.
ქ. ლომთათიძე – დიალექტური ლექსიკის ადგილი ქართული სალიტერატურო ენის ლექსიკონში.
მ. ჭაბაშვილი – ქართლური დიალექტის ლექსიკონის შედგენაზე მუშაობის გამოცდილებიდან.
რ. ღაბაშიძე – დიალექტური ლექსიკონების შედგენის პრიციპების შესახებ.
მ. ალავიძე – დიალექტური ლექსიკონის შედგენის ახლებური პრიციპებისათვის.
ივ. გიგინეიშვილი – XVI – XVII საუკუნის ქართული პოეზიის ძეგლთა ლექსიკონების აგებულებისათვის. (”დავითიანის”) ლექსიკონის მაგალითზე.
არ. მარტიროსოვი – ქართული დიალექტური ლექტური ლექსიკის შესწავლისა ლექსიკონების შედგენის პრინციპები.
რ. შამელაშვილი – ვარლამ თოფურია და დიალექტოლოგიური ლექსიკონების შედგენის პრინციპები.
ალ. გვენცაძე – გადატანითი მნიშვნელობით მოხმარებული სიტყვა გამოთქმებსა და ფრაზეოლოგი – ური ერთეულების ადგილი დიალექტოგიურ ლექსიკონებში.
ელ. ნიკოლეიშვილი – გურული კილოს ლექსიკონის შედგენისათვის.
თ. უთურგაიძე – ნასესხები სიტყვები დიალექტურ ლექსიკონებში.
მ. ქალდანი – ეტიმოლოგიური შენიშვნები.
ივ. ქეშიკაშვილი – აღმოსავლეთ საქართველოს მთიელთა ზოგიერთი ჯვარ – ხატის სახელწოდების შესახებ.
ივ. ქავთარაძე – მასალების შეგროვებისა და სასწავლო პრაქტიკის შესახებ ქართულ დიალექტოლო – გიაში.
ზ. თანდილავა – აჭარული დიალექტის დარგობრივი ლექსიკის შესწავლისათვის.
შ. ფუტკარაძე – ქსოვის, ტანსაცმლისა და სამკაულის ლექსიკისათვის.
ნ. ნოღაიდელი – ფრაზეოლოგიური გამოთქმები დიალექტურ ლექსიკაში (აჭარული მასალის მიხედვით).
ო. მიქიაშვილი – დიალექტური სალექსიკონო მასალის შეკრებისათვის სოჭის რაიონში მცხოვრებ ქართველთა მეტყველების მიხედვით.
გ. დიასამიძე – რელიგიურ რწმენა – წარმოდგენებთან დაკავშირებული ტოპონიმები ქვემო აჭარაში.
გ. ბედოშვილი – დიალექტური ლექსიკისა და მიკროტოპონიმიის ურთიერთობისათვის.
III

ქ. თელავი,1981 წლის 27 – 28 – 29 ოქტომბერი
შესავალი სიტყვა – შ. ძიძიგური.
არ. მარტიროსოვი – ქართული დიალექტოლოგიური ატლასისათვის პროგრამის შედგენის მთავარი პრინციპები.
თ. უთურგაიძე,ივ. ქავთარაძე, ა. კიზირია – ქართული დიალექტოლოგიური ატლასისათვის
ფონეტიკაში,მორფოლოგიაში და სინტაქსში.
რ. ჭიკაძე – დიალექტი,მწერალი და სალიტერატურო ენა.
ბ. ჯორბენაძე – დიალექტიზმების რაობისა და კლასიფიკაციის საკითხისათვის.
ალ. ღლონტი – – ეთ – იან ტოპონიმთა ატლასის შედგენისათვის.
ზ. სარჯველაძე – XI – XII საუკუნეთა ქართველი მწერლები ”წიგნურისა”(სალიტერატუროსა) და ”სოფლურის” დიალექტურის) ურთიერთმიმართების შესახებ.
გ. კაჭარავა – – სვანურისა და მეგრულ – ჭანურის ბგერითი შედგენილობის ინოვაციები და მათი ასახვა ქართველურ ენათა დიალექტების ატლასსზე.
გ. გოგატიშვილი – ბუნების მოვლენების აღმნიშვნელი ლექსიკა ფშაურში.
ნ. ჭანიშვილი – პირის კომუტატური კატეგორიის ან პროქსიმალობის ჩამოყალიბების პროცესი ქართული ენის დიალექტებში.
ი. მაისურაძე – სამწერლო ქართულის სარეზერვო ფონდის შემავსებელი დიალექტური სიტყვების გამო.
ბ. შავიშვილი – ენის ისტორიისა და დიალექტოლოგიის ზოგი საკითხი X საუკუნის ერთ ქართულ ხელნაწერში.
თ. ცქიტიშვილი – ერტი სიტყვის ისტორიისათვის ქართულში.
ლ. ბასილაია – დიალექტიზმები XI – XIII ს. ს. მხედრულ ისტორიულ საბუთებში.
ალ. გვენცაძე – ვხოველებთან შეხმიანების ენობრივი ფორმები.
ლ. შალვაშვილი – ჲ – ს გადმოცემა დიმიტრი მაჩხანელის პერსონაჟთა მეტყველებაში.
ალ. ჭინჭარაული – ეტიმოლოგიური ეტიუდები.
გ. გოგოლაშვილი – დრო – კილოთა მეორე სერიის ნაკვთეულთა წარმოების ზოგი საკითხი დიალექტებში.
ა. არაბული – დიალექტი და ხალხური პოეზია.
თ. უთურგაიძე, ლ. ქანთარია, ლ. კობიაშვილი – ხმოვანთა ასიმილაცია ქართულში.
ივ. ქავთარაძე – მახვილი და ინტონაცია მოხეურ დიალექტში.
ზ. ჭუმბურიძე – დიალექტურისა და არადიალექტურის გამიჯვნისათვის.
ივ. ქეშიკაშვილი – ქართველ მთიელთა ზოგიერთი ღვთაების სახელწოდების წარმომავლობისა და მნიშვნელობის საკითხისათვის.
ნ. ნოღაიდელი – ნაქსოვთა სახეებთან დაკავშირებული ლექსიკა აჭარულში.
ბ. ცხადაძე – მასდარის წარმოების ერთი თავისებურება ქართული ენის დიალექტებში.
ქ. ლომთათიძე – – იო დაბოლოებიანი სოკოს სახელები ქართულში.
გ. ბედოშვილი – საქონლის მომთაბარეობასთან დაკავშირებული ლექსიკა (ორხელაობა, ორგანობა, მემხლიობა. . . )
მ. ქამადაძე – ანთროპონიმული წარმომავლობის ზოგიერთი ტოპონიმის ეტიმოლოგიისათვის.
IV

ქ. ბათუმი, 1982 წ. 2 – 3 დეკემბერი
შესავალი სიტყვა – საქართველოს სსრ მეცნ. აკადემიის ენისა და ლიტერატურის განყოფილების
აკადემიკოსი – მდივანი შ. ძიძიგური.
არ. მარტიროსოვი – ზმნური სუფიქსების ხმარების თავისებური სისტემა ჯავახურში.
შ. ნიჟარაძე – აჭარული კილოს მონაცემთა ადგილი დიალექტოლოგიურ ატლასში.
ზ. ჭუმბურიძე – ზანიზმები სვანურში.
ალ. ღლონტი – მცენარეულობის დიალექტურ სახელწოდებათა ატლასის შედგენისათვის.
ივ. ქავთარაძე – ასიმილაციის ზოგი თავისებურება მოხეურ დიალექტში.
ნ. ჭანიშვილი – გაბმული ტექსტის ერთი კატეგორია ქართულ დიალექტებში.
ე. კოშორიძე – სალიტერატურო ენისა და დიალექტების ურთიერთობისათვის.
გ. კაჭარავა – ნარევი მეტყველების დიალექტური სტატუსისათვის.
ლ. შალვაშვილი – ქიზიყურში ჴ – ს შემონახვის საკითხისათვის.
ბ. ჯორბენაძე – სახელდების პრინციპისათვის ქართული ენის დიალექტურ ლექსიკაში.
რ. ღამბაშიძე – ზმნისწინა მრავალვარიანტულობისათვის ინგილოურში.
ქ. ლომთათიძე – შინაურ ცხოველთა სახელდების ზოგი ასპექტი ქართული ენის დიალექტთა მონაცემების მიხედვით.
შ. აფრიდონიძე – ტოპონიმიკური დიალექტისათვის.
თ. უთურგაიძე, დ. ჩხუბიანიშვილი, ჯ. გიუნაშვილი – არქაული გრამატიკული ფორმებისათვის ფერეიდნულ მეტყველებაში კახურთან მიმართებით.
ირ. ვეშაპიძე – [ა – ივ – ] კონფიქსიანი კაუზატივის I სერიის ფორმათა წარმოების ტიპები ქართული ენის დიალექტებში.
ზ. სარჯველაძე – ეფრემ მცირე და დარგობრივი ლექსიკა.
ელ. ნიკოლაიშვილი – გურული ლექსიკა რევოლუციამდელ ქართულშ იუმორისტულ პრესაში.
ნ. მიქელაბე – აჭარულის ზოგი თავისებურების შესახებ.
ალ. გვენცაძე – კუთხური მეტყველება როგორც სტილისტიკის საგანი.
მ. ალავიძე – სულხან – საბა ორბელიანის “სიტყვის კონა” და ქართული დიალექტური ლექსიკის საკითხები.
თ. უთურგაიძე, ლ. ქანთარია – ასიმილაციისათვის ქართული ენის თანხმოვანთა და ხმოვანთა შერეულ კომპლექსებში.
ნ. ნოღაიდელი – ნათესაური ურთიერთობის აღმნიშვნელი რამდენიმე ტერმინის შესახებ აჭარულში.
ი. კიკნაძე – მესამე პირის ობიექტის მრავლობითობის გამოხატვისათვის თანამედროვე ქართულში დიალექტებთან მიმართებით.
ლ. კობიაშვილი – თანხმოვანთა ასიმლაცია ქართულში.
ნ. სურმავა – წარმომავლოიბს – ურ და – არ სუფიქსებისათვის ქართულ დიალექტებში.
ი. მაისურაბე – შტო – გვარები და მათი წარმოება დიალექტურ რეგიონთა მიხედვით.
გ. გოგატიშვილი – მეფრინველეობის ლექსიკა ფშაურში.
ლ. გვენეტაძე – ტოპონიმთა ოდენსუფიქსიანი წარმოება (ოკრიბის ტოპონიმიის მიხედვით).
ბ. ცხალაძე – – ობა // – ობია // – ობანა სუფიქსები სალიტერატურო ქართულსა და დიალექტებში.
ჟ. ფეიქრიშვილი – პირველი თურმეობითის წარმოება და მნიშვნელობა ქართულ დიალექტებში.
შ. ფუტკარაძე – მასალა აჭარული ლექსიკონისათვის.
ვ. სერგია – ქართველ ხალხოსან მწერალთა ლექსიკოლოგიური დაკვირვებანი.
ნ. ჭუმბურიძე – ვნებითი გვარის ზმნათა აწმყოს III პირის დაბოლოებისათვის ქართულ დიალექტებში.
ზ. ტუღუში – ბუნების მოვლენების აღმნივშნელი ლექსიკა გურულში.
მ. ქამადაძე – ზემო აჭარის ზოგიერთი სოფლის სახელწოდების ეტიმოლოგიისათვის.
ი. ქეშიკაშვილი – მთის დიალექტების ზოგი რელიგიური გამოთქმის გაგებისათვის.
ალ. ჭინჭარაული – ეტიმოლოგიური ეტიუდები (“მავანი”).
გ. ბედოშვილი – რთულფუძიანი ქართული გეოგრაფიული სახელების გამარტივების ტენდენციისათვის.
V

ქ. თბილისი, 1983 წლის 9 – 10 დეკემბერი
შესავალი სიტყვა – საქართველოს სსრ მეცნ. აკადემიის ენისა და ლიტერატურის განყოფილების აკადემიკოსი – მდივანი შ. ძიძიგური
არ. მარტიროსოვი – ქართული დიალექტოლოგიური ატლასის შესადგენად მოსამზადებელი მუშაობის ორგანიზაციისა და მასალების შეკრება – დამუშავების მეთოდიკის ზოგი საკითხი.
ივ. ქავთარაძე – დიალექტოლოგიური ლექსიკის შეკრებისა და ლექსიკონში სიტყვათა შეტანის ზოგი საკითხი.
ვ. სომხიშვილი – მახვილისა და გრძელი ხმოვნების საკითხისათვის ქართლურში (ქსნისა და დიდი ლიახვის ხეობების მასალის მიხედვით).
ლ. შალვაშვილი – თვით, თვითონ, თავად ნაცვალსახელთა განაწილებისათვის სალიტერატურო ქართულსა და დიალექტებში.
ზ. სარჯველაძე – ზოგი დიალექტური ფორმის შესახებ ძველ ქართულ ხელნაწერებში.
ნ. ნოღაიდელი – რძისა და რძის პროდექტების ლექსიკა აჭარულში.
ზ. თანდილავა, ც. ნარაკიძე – ზანიზმების შესახებ აჭარულში (ლექსიკა).
ბ. ჯორბენაძე – სოციალური და პროფესიული დიალექტების რაობისათვის.
მ. ალავიძე – ქართველური გვარსახელები და ტოპონიმი ორბელი.
ალ. ფოცხიშვილი – დიალექტიზმები გ. ტაბიძის პოეტურ ლექსიკაში.
ი. კიკნაძე – დიალექტური ლექსიკა პოლიკარპე კაკაბაძის პიესებში.
ალ. გვენცაძე – ტოპონიმ ხვანჭკარას ეტიმოლოგიისათვის.
ლ. კობიაშვილი – საგანთა და მოვლენათა სახელდების განსხვავებული პრინციპები და ამ გზით წარმოქმნილი სინონიმური რიგები ქართული ენის კილოებში.
გ. გოგოლაშვილი – მჟღერთა პოზიციური დაყრუებისათვის ქართული ენის დიალექტებში.
ზ. ტუღუში – შინაურ ცხოველთა ამსახველი ლექსიკა გურულში.
ქ. ლომთათიძე – პოზიციური წარმოშობის მკვეთრი სპირანტები გურულ დიალექტში
თ. უთურგაიძე, დ. ჩხუბიანიშვილი, ჯ. გიუნაშვილი – სიტყვათა სემანტიკური ცვლილება ფერეიდნულში სპარსული ენის გავლენით.
შ. ფუტკარაძე – მარითის ხეობის მეტყველები სზოგი თავისებურება.
ა. არაბული – ბგერითი სიმბოლიზმის ერთი სავარაუდო შემთხვევის აღწერისათვის.
ივ. ქეშიკაშვილი – ქართველ მთიელთა ზოგიერთი სამეურნეო ტერმინის საკითხისათვის.
ალ. ჭინჭარაული – ცაზე, აღე, სტარი, სერი (// სერვა) სიტყვათა ეტიმოლოგიისათვის
თ. ზალდასტანიშვილი – აწმყოს ფუძის წარმოების ზოგი თავისებურება დიალექტებში.
მ. ქამადაძე – ბალახეულის და კულტურული მცენარეების სახელებიდან მომდინარე ზემოაჭარული ტოპონიმები.
ნ. ჭოხონელიძე – ტიალ ფუძის ისტორიისათვის
ბ. ცხადაძე – ხმაბაძვით სიტყვათა ერთი ჯგუფი დიალექტებში და მათი გამოყენების შემთხვევები ჰიდრონიმებში.
ალ. ღლონტი – ურა – ა // – ულ – ა სუფიქსისათვის ბორჯომის რეგიონის მიკროჰიდრონიმიაში.
ალ. მაისურაძე – ურ სუფიქსი ქართული ენის დასავლურ კილოთა ონომატიკური ლექსიკონებში
გ. გოგატიშვილი – გრამატიკულ მოვლენათა და დიალექტური ლექსიკის ლოკალიზაციის პრობლემა ფშაურში.
ო. ქაჯაია – ვ. ბერიძის “სიტყვის კონაში” შესული მეგრული ლექსიკური მასალის ატლასირებისათვის (ინფორმაცია).
VI

ქ. ქუთაისი, 1984 წ. 25 – 26 ოქტომბერი
შესავალი სიტყვა – საქართველოს სსრ მეცნ. აკადემიის ენისა და ლიტერატურის განყოფილების
აკადემიკოსი – მდივანი შ. ძიძიგური
მ. ალავიძე – ქუთაისის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ქართული ენის კათედრის წვლილი ქართველურ ენათა შესწავლაში.
დ. მელიქიშვილი – დიალექტიზმების ნაკალი გელათის სალიტერატურო სკოლიდან გამოსულ ძეგლებში.
მ. ქაცარავა – იმერული ლექსიკა 50 – 80 – იან წლების ქართულ საბჭოთა პროზაში.
ბ. ჯორბენაძე – სუბსტრატის საკითხისათვის ქართული ენის დიალექტებში.
ქ. ლომთათიძე – ისევ ფშაველთა “ლაშარის ჯვარის” შესახებ.
მ. ალავიძე – სახელწოდება უქიმერიონი.
ასპ. დ. ბუიძე – ობიექტური III პირის დისტრიბუციისათვის I სერიის ფორმებში ქართული დიალექტების მიხედვით.
გ. ბურჭულაძე – ზმნის რიცხვში შინაარსობრივი შეთანხმება ქართული ენის დიალექტებში.
გ. გოგატიშვილი – დიალექტური გარემო და დერივაციულ ელემეტთა სემანტიკა.
კ. დანელია – მეგრულისა და ლაზურის განმასხვავებელი ერთი კილოური ნიშნის შესახებ.
ლ. კობიაშვილი – ყევ ზმნური ფუძის ყეც ვარიანტისათვის ქიზიყურში.
კ. კუბლაშვილი – გარდამავალ ზონათა მეტყველების ზოგი საკითხისათვის ქართული ენის დიალექტთა მონაცემების მიხედვით.
მ. კუხალაშვილი – – ცა – ც ნაწილაკი ქართულში.
არ. მარტიროსოვი – ქართულ – სომხური ლექსიკური შეხვედრები მესხურ – ჯავახური დიალექტის გავრცელების არეალში.
ე. ნიკოლაიშვილი – გურული დიალექტის ლექსიკის შესწავლისათვის.
ნ. ნოღიადელი – საბავშვო თამაშობათა ლექსიკის შესახებ აჭარულში.
ნ. სურმავა – სადაურობის უსუფიქსო წარმოება მაჭახლის ხეობის მეტყველებაში.
ზ. ტუღუში – მოსავლის დაბინავებასთან დაკავშირებული ლექსიკა გურულში.
თ. უთურგაიძე – ირიბ ბრუნვათა განსხვავებული მორფოფონემატური ცვლილებისათვის გრამატიკულ – სემანტიკური ფუნქციის მიხედვით.
მ. ქამადაძე – გეოგრაფიულ სახელთან თანდებულის გამოყენება და სადაურობის წარმოება ზემოაჭარულში.
ზ. ჭუმბურიძე – მყოფადის წარმოება ფერეიდნულში.
ლ. ქანთარია – პრეპოზიციური ატრიბუტული მსაზღვრელი ქართულში.
ი. ქეშიკაშვილი – ს. ს. ორბელიანის “სიტყვის კონა” და მთის კილოების ლექსიკა.
რ. ქურდაძე – სუბიექტური პირველი პირისა და მრავლობითში დასმული ობიექტური პირველი პირის განაწილებისათვის ქართულ დიალექტებში.
ჟ. ფეიქრიშვილი – წულუკიძის რაიონის სოფელ ახალშენის მეტყველება როგორც კილოთა შერევის ნიმუში.
რ. ჭიკაძე – უარყოფითი კონსტრუქციების გავრცელების ინტენსივობა უკუთქმით წინადადებაში ქართული ენის დიალექტების მიხელვით.
ა. ჭინჭარაული – წრნ კომპლექსი ქართულ სალიტერატურო ენასა და დიალექტებში.
ნ. ჭოხონელიძე – ტორ – ფუძის ისტორიისათვის ქართულში.